Krótka historia kolei w Warszawie

Kolejną linią kolejową mającą swoją stację końcową w Warszawie była ukończona w 1866 roku kolej Terespolska, powstała z inicjatywy Leopolda Kronenberga. Prowadziła ona przez: Mińsk Mazowiecki, Mrozy, Kotuń, Siedlce, Łuków, Międzyrzecz Podlaski, Białą Podlaską do Terespola. W 1871 zbudowano odcinek Terespol - Brześć, dzięki czemu kolej uzyskała połączenie z koleją Moskiewską. W 1873 w Brześciu kolej otrzymała połączenie z Kijowem.

Podobnie jak kolej Petersburska posiadała szeroki rozstaw szyn. W Warszawie kolej została połączona bocznicą z koleją Petersburską.

Stanowiła połączenie między szerokotorowymi kolejami na Pradze a normalnotorową koleją Warszawsko-Wiedeńską na lewym brzegu Wisły - rozwiązała problem braku komunikacji między kończącymi się w Warszawie trzema liniami kolejowymi. Początkowo posiadała tylko jeden tor.

Linia została zbudowana bezpośrednio wokół zabudowy miejskiej, na nasypie z kilkoma wiaduktami. Takie rozwiązanie wskazuje na pełnienie przez kolej Obwodową także funkcji elementu sytemu fortecznego - wału osłaniającego miasto. Kolej Obwodowa wzmacniała również fortyfikacje poprzez możliwość wysłania na odpowiedni jej odcinek pociągu pancernego.

Na Pradze kolej Obwodowa łączyła się zarówno z koleją Petersburską jak i Terespolską; z koleją Wiedeńską połączenie powstało na stacji Warszawa-Towarowa.

Budowa linii Obwodowej zbiegła się z ukończeniem w 1877 Kolei Nadwiślańskiej. Jej trasa łączyła Kowel (obecnie na terenie Ukrainy) przez Chełm i Lublin z Warszawą, a dalej biegła przez Modlin do Mławy, gdzie na granicy z Prusami łączyła się z linią kolejową prowadzącą do Gdańska.

W Warszawie kolej otrzymała bezpośrednie połączenie z koleją Terespolską i Obwodową - a więc de facto z całym systemem kolei w mieście.

Dotychczas istniejąca na lewym brzegu Wisły kolej Warszawsko-Wiedeńska, jej odnoga do Łodzi (1865-66) oraz odgałęzienie do Łowicza -przedłużone w 1862 do Bydgoszczy, posiadały europejski rozstaw szyn. Udzielona przez cara koncesja na budowę kolei Warszawsko-Kaliskiej przewidywała budowę kolei szerokotorowej, co spowodowało konieczność budowy w Warszawie odrębnego dworca kolejowego tylko dla tej linii.

Kolej Warszawsko-Kaliska biegła następującą trasą: Warszawa - Błonie - Łowicz - Łódź Kaliska - Pabianice - Łask - Zduńska Wola - Sieradz - Kalisz. (<- polecamy obejrzenie dworców w Łodzi i Kaliszu - naprawdę ładne dworce!)

Trzy lata później przez Szczypiorno i Skalmierzyce (przejście graniczne Rosja - Prusy) kolej otrzymała połączenie (przez Leszno) z Poznaniem i Wrocławiem.

Koncepcja linii łączącej dawne koleje wiedeńską,terespolską i petersbuską powstał już w 1879. Miała ona połączyć nowy dworzec Główny z dworcem Terespolskim (Wschodnim).

Jej budowa rozpoczęła się jednak dopiero w 1919. Rozebrano częściowo dworzec Wiedeński, zbudowano tunel pod al. Jerozolimskimi a na Powiślu i na Pradze wiadukt. Odcinki naziemne połączył most Średnicowy. Na odcinku pomiędzy stacjami Warszawa Zachodnia - Dworzec Główny trasę zagłębiono w wykopie budując nad nim wiadukty ulic Towarowej (1923-25) i Żelaznej (1923-30).

Oficjalne otwarcie linii nastąpiło w dniu 2 września 1933, a jej elektryfikacja w 1936.

Dodatkowym elementem związanym z budową linii średnicowej była budowa stacji postojowej na Szczęśliwicach (obecnie Odolany) otwartej w 1929, oraz budowa nowego dworca Warszawa Zachodnia (początkowo zwanego Warszawa Czyste) "symetrycznego" pod względem funkcji do Warszawy Wschodniej.