Architekt:
Tylman z Gameren.
Budowa:
1661-64.
Pałac składający się z prostokątnego piętrowego korpusu do którego były dostawione cztery wieże stanął na miejscu dworu zbudowanego przez Tobiasza Morsztyna. Inicjatorem jego budowy był jego sukcesor - Jan Andrzej Morsztyn, który w tym celu uzyskał od króla Jana Kazimierza zgodę na rozbiórkę części wału Zygmuntowskiego.
Rozbudowy i przebudowa:
1669-73 - po uzyskaniu w 1668 przez J.A. Morsztyna godności podskarbiego koronnego. Ryzalit wejściowy został podwyższony do wysokości drugiego piętra, do wież dobudowano galerie i dwupiętrowe pawilony.
1713 pałac kupuje król August II Mocny. Król znacznie rozbudowuje budynek - tworzy też wokół wielkie założenia urbanistyczne zwane Osią Saską, w skład którego wchodzi m.in. Ogród Saski. Przebudowa pałacu według projektu Karola Fryderyka Pöppelmanna i Joachima Daniela Jaucha trwa do 1724, kiedy to do rezydencji wprowadza się dwór królewski. Dalsze prace budowlane trwają do 1748 - zostają m.in. dobudowane dwa skrzydła od strony placu.
Uszkodzony w czasie Powstania Kościuszkowskiego.
W 1816 pałac został zajęty przez Sztab Generalny armii Królestwa Polskiego.
Po upadku Powstania Listopadowego i rozwiązaniu armii, chylący się ku ruinie pałac sprzedano na licytacji w 1836 - warunkiem stawianym nabywcy była rozbiórka części środkowej i generalny remont skrzydeł bocznych. Pałac w 1837 staje się własnością kupca Jana Skwarcowa.
Następuje rozbiórka korpusu środkowego, na jego miejscu powstaje kolumnada - skrzydła boczne zostają przebudowane w stylu klasycystycznym, zostaje wzniesione nowe skrzydło od strony Ogrodu Saskiego, a skrzydło od strony placu przy pałacu Brühla zostaje rozbudowane o dwie dodatkowe osie, przez co elewacja pałacu Saskiego od strony placu staje się w pełni symetryczna.
Autorem przebudowy jest W. Ritschel, którego projekt z polecenia namiestnika I. Paskiewicza został przekształcony przez A. Idźkowskiego.
Istnieją przesłanki do stwierdzenia, że skrzydła boczne pałacu zostały także całkowicie rozebrane do fundamentów, na których wzniesiono nowy budynek. Jedną z nich jest stwierdzenie zawarte w opisie Ogrodu Saskiego z 1883, autorstwa Franciszka Szaniora, który stwierdza "Pałac [...] sprzedany został przez rząd Janowi Skwarcowowi, [...] z warunkiem rozrzucenia go, a na to miejsce wybudowania dwóch skrzydeł i ozdobnej kolumnady."
Podobne sformułowanie można znaleźć w Kalendarzu Ungra na rok 1857, gdzie znajduje się krótki opis pałacu: "[...] W 1837 rząd sprzedał go Janowi Skawarcowowi, który dawny pałac zupenie rozebrał, a na to miejsce dzisiejszy w r. 1842 wystawił"
1841 - przed pałacem zostaje postawiony pomnik ku czci "Polaków, poległych za wierność swemu monarsze", w 1899 przeniesiony na plac Zielony (późniejszy Dąbrowskiego).
Od 1862 budynek jest siedzibą rosyjskich władz wojskowych. Przywrócono mu funkcje sztabowe - do końca rosyjskiego panowania w Warszawie mieściło się w nim Dowództwo III Warszawskiego Okręgu Wojskowego.
Przed 1900 zostaje rozebrana attyka zasłaniająca częściowo dach.
W okresie II RP był siedzibą Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, przemianowanego w 1928 na Sztab Główny. W latach 1923-33 przechodził gruntowny remont według projektu Aleksandra Sygietyńskiego - wtedy też prawdopodobnie ponownie zbudowano attykę zakrywającą dach.
1923 - przed pałacem ustawiono pomnik księcia Józefa Poniatowskiego.
1925 - pod kolumnadą ulokowano Grób Nieznanego Żołnierza.
Pałac nie zapewniał skutecznej i bezpiecznej działalności Sztabu Głównego w warunkach wojennych, dlatego też w 1938 rozpoczęto przy ul. Rakowieckiej 4a budowę nowoczesnego gmachu według projektu Stanisława Brukalskiego. W chwili wybuchu wojny trwała przeprowadzka władz wojskowych z Pałacu Saskiego na Rakowiecką.
Zniszczenie:
pałac został doszczętnie wysadzony w grudniu 1944 - ocalał jedynie fragment arkad przy Grobie Nieznanego Żołnierza.
Obecnie:
pałac nie istnieje, arkady Grobu zostały odbudowane w formie trwałej ruiny. Tocząca się od wielu lat dyskusja dotycząca odbudowy pałacu została sfinalizowana w 2006 podpisaniem umowy z generalnym wykonawcą odbudowy pałacu.
W maju 2007 część zachowanych piwnic (głównie z okresu XVI - XVII w.) została wpisana do rejestru zabytków.
Jesienią 2008 wobec wcześniejszego rozwiązania umowy z wykonawcą, oraz w związku z cięciami w budżecie miasta, piwnice zostały zabezpieczone (część wpisana do rejestru zabytków) oraz ponownie zasypane.
Pod koniec 2008 członkowie Forum Rozwoju Warszawy przedstawili ciekawą koncepcję odbudowy pałacu wraz z budową dwóch oficyn w miejscu saskich pawilonów straży. Więcej o projekcie --> tutaj.
W listopadzie 2018 Prezydent RP zadeklarował wolę odbudowy pałacu, a w lipcu 2021 skierował do sejmu projekt ustawy mającej umożliwić jego odbudowę.
