OBIEKT ISTNIEJE
FOT:
Architekt:
M. Castelli,
realizacja: G. Trevano.
Budowa:
1624.
Jazdów już w XIII w. był grodem należącym do książąt mazowieckich. W XIV w. dwór książęcy przeniósł się do Warszawy, a w XV w. na terenach Jazdowa wzniesiono drewniany pałacyk, użytkowany w późniejszym czasie m.in. przez królową Bonę.
Nowy zamek został wzniesiony w pobliżu dawnego dworu przez Zygmunta III Wazę, dla swojego syna, królewicza Władysława późniejszego króla Władysława IV.
W czasie wojen szwedzkich, w 1655 mieszkał na zamku król szwedzki Karol Gustaw. W późniejszym okresie zdewastowany.
W latach 1659-65 na terenie zamku działa mennica prowadzona przez T.L. Boratiniego.
Przekazany w 1668 T. Denhoffowi. który w 1674 przekazał zamek S. H. Lubomirskiemu.
Nowy właściciel przekształcił go w swoją rezydencję według projektu Tylmana z Gameren. W tym czasie na terenie ogrodów wokół zamku wzniesiono samotnię (obecny Ermitaż) oraz Łaźnię (obecny Pałac na Wyspie).
W 1720 syn S.H. Lubomirskiego oddaje zamek w dzierżawę królowi Augustowi II. W tym czasie powstaje Kanał Królewski oraz półkolista oficyna od strony zachodniej.
Przebudowy:
W 1764 późniejszy król Stanisław August Poniatowski kupuje zamek z przeznaczeniem na prywatną rezydencję. Prace projektowe zleca J. Fontanie, D. Merliniemu i E. Schroegerowi. W efekcie podwyższono o jedno piętro elewację wschodnią i zachodnią, którą zwieńczono kopułą. Istniejące saskie oficyny przebudowano tworząc otwarty dziedziniec.
Na zachód od zamku wytyczona zostaje Oś Stanisławowska - założenie urbanistyczne obejmujące obszar obecnych pl. Unii Lubelskiej, pl. Politechniki, pl. Zbawiciela.
W 1784 król przerwał adaptację zamku na swoją rezydencję i przekazał budynek wojsku.
W związku z tym w latach 1784-89 ponownie przebudowano zamek - tym razem według projektu S. Zawadzkiego i przekształcono go na koszary. Podwyższono całą bryłę do wysokości dwóch pięter, zlikwidowano zwieńczenia wież, kopułę, rozbudowano oficyny tworząc z nich dwa czworokąty przylegające do zamku. Do tak przebudowanego zamku wprowadził się Regiment Gwardii Pieszej Litewskiej.
Od 1789 do 1794 na zamku kwaterował także 10. regiment pieszy koronny, a w czasie Powstania Kościuszkowskiego formowano tu 20. regiment pieszy koronny.
Pod panowaniem pruskim, zdewastowany w czasie działań wojennych zamek, prawdopodobnie nie był w ogóle wykorzystany.
W okresie Księstwa Warszawskiego utworzono tu lazaret, zaś wysuniętego w 1810 projektu utworzenia Szpitala Centralnego Wojska Polskiego nie zdążono już zrealizować.
Po utworzeniu Królestwa Polskiego rozpoczęto sprowadzać tu także lazarety oddziałowe z całego garnizonu warszawskiego, po czym 1 IV 1818 otworzono oficjalnie Szpital Główny Wojskowy. Miał on pojemność 1000 łóżek, po wybuchu Powstania Listopadowego zwiększoną do 1250 (jednocześnie utworzono w Łazienkach filię z kolejnymi 600).
Po upadku Powstania zamek zajęli Rosjanie. W miarę budowy kolejnych pawilonów szpitalnych stawał się on obiektem koszarowym i mieszkalnym dla załogi i kadry zawodowej Szpitala Ujazdowskiego. Ok. 1850 przebudowano go wg projektu Jerzego Karola Völcka, łącząc czworokątne oficyny poprzecznym skrzydłem. Ok. 1870 część oficyn wyburzono, oddzielając od siebie zamek i ocalałą część oficyn, przekształconą w duży pawilon szpitalny. Po wybuchu I Wojny Światowej pomieszczenia zamkowe zajęto z powrotem na cele szpitalne i w takim też stanie przejęli go Niemcy. Jednak 10 IV 1917 odstąpili go oddziałom polskim, które ulokowały na zamku Szpital Legionów, z całkowicie polskim personelem. Mimo kryzysu przysięgowego, rozwiązania Legionów i utworzenia Polskiej Siły Zbrojnej, polski szpital przetrwał tu do końca wojny.
W okresie międzywojennym na zamku umieszczono komendę szkoły i dowództwo batalionu szkolnego, sale reprezentacyjne i wykładowe, bibliotekę oraz koszary starszych roczników podchorążych – 2. kompanii szkolnej (3 i 4 rok nauki) i 3. kompanii szkolnej (5 i 6 rok nauki).
Bogaty wystrój nadano głównej klatce schodowej. 15 V 1927 zawieszono w niej tablice pamiątkowe, wykonane w mechanicznej wytwórni
kamieniarskiej Jana Rudnickiego. Cztery z nich zawierały wszystkie znane nazwiska lekarzy i sanitariuszy Wojska Polskiego, poległych w okresie 1797-1920. Na II piętrze umieszczono tablicę ku czci Karola Kaczkowskiego, gen. sztabs-lekarza z okresu Powstania Listopadowego. 13 XI 1927 dołączyła do nich tablica, upamiętniająca pchor. Zdzisława Lubaszewskiego, który poległ, niosąc pomoc rannym w czasie Przewrotu Majowego.
Później jeszcze w holu I piętra stanęła rzeźba Edwarda Wittiga "Sanitariusz", zaś najprawdopodobniej w holu parteru - popiersie Marszałka Piłsudskiego, nieznanego autora.
W czasie wojny mieściła się tu Centralna Szkoła Inwalidów, dająca wykształcenie i zatrudnienie inwalidom wojennym (głównie dawnym żołnierzom Wojska Polskiego), działająca do wybuchu Powstania Warszawskiego.
Spalony:
1944.
Z początkiem lat ’50 planowano odbudowę zamku z przeznaczeniem na Dom Wojska Polskiego – stosowny projekt i makietę założenia opracowali Romuald Gutt i Halina Skibniewska. Do jego realizacji ostatecznie jednak nie doszło, a w 1954 rozpoczęto rozbiórkę zachowanych murów Zamku.
Odbudowa:
rozpoczęta w 1975 według projektu Piotra Biegańskiego. Budynek został odbudowany jako budowla piętrowa, z wysokim dachem - czyli według stanu z pierwszej połowy XVIII w.
Od 1981 siedziba Centrum Sztuki Współczesnej.