Galeria powiązana - 239 | Fundacja Warszawa 1939

Pałac około 1713:

Elewacja od strony dziedzińca

około 1713

źródło: www Zapomniana historia znanych budowli

Pałac około 1763:

około 1763 (?)

źródło: "Warschau", 1944

Po rozbudowie przez Augusta II Sasa pałac otrzymał skrzyła boczne od strony dziedzińca, oraz skrzydło od strony ogrodu.

Wygląd pałacu według inwentaryzacji z 1765:

1765

źródło: "Pod jedną koroną"

autor: K.F. Knöbel

Zastanawiającą różnicą pomiędzy rysunkiem inwentaryzacyjnym a poprzednimi rycinami, jest szerokość ryzalitu wejściowego do pałacu. Inwentaryzacja pokazuje go jako pięcio-osiowy, natomiast na wszystkich wcześniejszych widokach był on trzyosiowy. Tym bardziej zastanawia fakt, że na późniejszych rycinach ryzalit również jest trzyosiowy.

Według mnie istnieją trzy wytłumaczenia takiego stanu rzeczy:
- pięcioosiowy ryzalit był stanem przejściowym, po czy wrócono do jego trzyosiowej formy,
- Knöbel zrobił inwentaryzację na podstawie projektu, a nie stanu faktycznego,
- późniejsze rysunki nie uwzględniają przebudowy ryzalitu.

Czerwiec 2007: według pana dr Tadeusza Bernatowicza z Instytutu Historii Sztuki UW ryzalit pałacu zawsze był trójosiowy. Według jego opinii, w odniesieniu do zachowanych dokumentów dotyczących pałacu, bardzo trudno często stwierdzić, czy dany rysunek ukazuje projekt, czy stan faktyczny. Z tego też względu prawdopodobnie Knöbel do sporządzenia inwentaryzacji wykorzystał jeden z projektów - który jednakże nie został zrealizowany i stąd całe zamieszanie.

Makieta pałacu:

Na podstawie powyższej inwentaryzacji około 1997, na potrzeby wystawy na Zamku Królewskim, powstała makieta pałacu i Ogrodu Saskiego (na zdjęciu sam pałac).

źródło: "Pod jedną koroną"

autor: Oprac. i wyk. Zbigniew Cheda z zespołem

Około 1819:

około 1819

źródło: "Atlas Historyczny Warszawy"

Pałac z trzyosiowym ryzalitem wejściowym - nie wiem czy faktycznie pałac tak wyglądał, czy jest to błąd rysownika.

Wygląd pałacu według litografii Leonarda Schmidtnera:

Litografia pochodzi ze "Zbioru celniejszych gmachów m. st. Warszawy" wydanego w latach 1823-24.

około 1823-24

źródło: "Budownictwo Wojskowe", W-wa 1935

Dość "kłopotliwa" rycina przedstawia pałac w kształcie, odnośnie którego można mieć dwa zastrzeżenia:

- po pierwsze posiada trójosiowy ryzalit (co jak wcześniej wykazywałem nie jest do końca ustalone),
- po drugie skrzydło przy pałacu Brühla. jest powiększone do szerokości pięciu osi.

Na planie Koriota z 1831 to skrzydło w dalszym ciągu jest ścięte, a więc trzyosiowe. Jego rozbudowa nastąpiła prawdopodobnie dopiero po 1837, w ramach gruntownej przebudowy całego pałacu, tak więc rycina przedstawiałaby raczej widok idealny niż stan faktyczny.

Po 1842:

Pałac po przebudowie według projektu A. Idźkowskiego.

po 1842

źródło: "Siedem placów Warszawy"

Zdewastowany główny korpus pałacu został zastąpiony kolumnadą, a skrzydła boczne, podwyższone o jedno piętro, otrzymały klasycystyczny wygląd.

Około 1863:

około 1863

źródło: "Encyklopedia Warszawy" 1994

Od strony placu dodano na elewacji balkony - na zdjęciu widoczny jeden z balkonów (na trzeciej osi od lewej).
Przed pałacem namioty żołnierzy carskich rozstawione w czasie Powstania Styczniowego.

Lata 90-te XIX wieku:

Niewielka zmiana wyglądu elewacji - zostaje rozebrany murek zasłaniający dach.

przełom XIX i XX w.

źródło: "Warszawa na fotografiach z XIX w."

Stan około 1928:

W wyniku prac restauracyjnych w latach 20-tych dach ponownie został ukryty za niewielkim murkiem a kolumnada została zwieńczona kamienną balustradą. Zostały zlikwidowane także balkony od strony placu.