OBIEKT ISTNIEJE
FOT:
zdjęcie - Ryszard Mączewski
Budowa:
1833-35.
Jedna z trzech pierwszych, spośród czterech bram prowadzących do kompleksu Cytadeli.
Położone na skarpie przedbramie pełniło funkcję tarasu artyleryjskiego, zaś otaczające je mury Carnota łączyły kaponierę wschodnią z głównym obwodem obronnym Cytadeli. Dwie bramy boczne, nie posiadające w czasach rosyjskich nazw własnych, umożliwiały zejście nad brzeg Wisły, gdzie w razie potrzeby zacumowane mogły być dwa mosty, wchodzące w skład wyposażenia Cytadeli - pontonowy i łyżwowy. Łączyły one Cytadelę z przwobrzeżnym przyczółkiem - Fortem Śliwickiego (Jasińskiego).
Taras artyleryjski był też miejscem wykonywania egzekucji - za czasów rosyjskich zazwyczaj przez powieszenie, w czasie okupacji niemieckiej - przez rozstrzelanie. Zwłoki chowano na miejscu. W okresie międzywojennym (gdy wyroki wykonywano przy kaponierze północno-zachodniej na nowym miejscu straceń) istniała jeszcze drewniana szubienica, domek kata, jak również kasztanowce, pokaleczone kulami plutonów egzekucyjnych . Miejsce to przez długi czas nie było jednak upamiętnione w odpowiedni sposób.
Przebudowa:
1932-33.
Projektant (od 1933): A. Miszewski
Wykonawca (bezpośrednie otoczenie Bramy Straceń): Przedsiębiorstwo Robót Inżynieryjno-Budowlanych F. Oppmann & H. Kozłowski.
W 1932 Koło Warszawskie Stowarzyszenia Byłych Więźniów Politycznych własnymi siłami uporządkowało taras artyleryjski u podnóża Bramy Straceń (wywieziono 25 fur śmieci), wykonało dwa ciągi klinkierowych schodów w dół skarpy, a także rozpoczęło betonowanie fundamentu pod gablotę ochronną wokół szubienicy. W następnym roku dotacje na dalsze prace przekazały MSWoj i Dowództwo Okręgu Korpusu I, przydzielając jednocześnie do pomocy stacjonujących na Cytadeli żołnierzy.
Do jesieni 1933 na tarasie ustawiono 152 krzyże i 7 macew, upamiętniające pomordowanych. Nad Bramą Straceń zainstalowano płytę z nową nazwą, na ścianach zawieszono sześć marmurowych tablic z nazwiskami ofiar, zaś przed Bramą ustawiono lufy armatnie na kamiennych podstawach. Kaponierę w całości wysadzono i rozebrano. Cmentarz otwarty został oficjalnie 1 XI 1933. Około 1935/36 wykonano jeszcze monumentalny ciąg schodów, łączący Bramę Straceń z Wybrzeżem Gdyńskim.
W czasie II wojny św.:
zespół silnie uszkodzony w czasie walk 1944-45, m.in. zniszczona została całkowicie Brama Montwiłła-Mireckiego.
Po wojnie:
podczas nieumiejętnie prowadzonej renowacji w 1952 uszkodzono szubienicę, schody i krzyże, z niewiadomych przyczyn liczbę tych ostatnich zmniejszono do 137, dodano kolejne tablice z nazwiskami ofiar, zaś do Bramy dobudowano półkolisty mur.
Obecnie:
w 1997 wymieniono niektóre tablice i zmieniono ich układ, zaś dwa ocalałe drzewca szubienicy eksponowane są w przeszklonych gablotach w niszy w murze i w specjalnym kamiennym obelisku.