OBIEKT ISTNIEJE
FOT:
Przegląd Komunikacyjny
Zdjęcie - Łukasz Wolski
Architekt:
Marian Lalewicz
konstrukcja: Wacław Żenczykowski.
Budowa:
marzec 1928 - lipiec 1931.
Oddanie do użytku (poświęcenie gmachu): 19.11.1931.
Podczas przebudowy warszawskiego węzła kolejowego (linia średnicowa) nastąpiła konieczność rozebrania pięciu budynków Dyrekcji Kolei przy Dworcu Wiedeńskim. Zdecydowano się wybudować jeden nowoczesny gmach, skupiający biura Dyrekcji rozproszone dotychczas w 10 punktach miasta. Z uwagi na brak miejsca w Śródmieściu wybrano teren przy Dworcu Wileńskim. Program gmachu ułożono w 1925 r.: w budynku miało mieścić się prezydium dyrekcji oraz 12 wydziałów.
Projekt został wykonany przez prof. Mariana Lalewicza w 1927 r. i po modyfikacjach zatwierdzony. Budynek składa się z czterech bloków mieszczących biura dla wydziałów oraz centralnego budynku, w którym znajdowały się: dyrekcja, sale posiedzeń wielka i mała, bank kolejowy ze skarbcem (wejście od strony ul. Wileńskiej), stołówka, szatnia, archiwum, biblioteka oraz 2 piony komunikacyjne składające się z klatki schodowej oraz dwóch wind każdy. Bloki z biurami zostały tak połączone z budynkiem głównym, aby piony komunikacyjne obsługiwały całe założenie i aby zapewnić wygodne połączenie wydziałów z dyrekcją.
W zewnętrznej szacie architektonicznej gmachu Marian Lalewicz zastosował elementy porządku doryckiego: dwa portyki doryckie prowadzące na dziedzińce ulokowane pomiędzy blokami wydziałowymi. Dolną partię gmachu, parter i pierwsze piętro, opina rząd pilastrów doryckich. Powyżej gzymsu wieńczącego belkowanie nad pilastrami, ściany górnych pięter zostały potraktowane w oszczędny sposób, bez detali architektonicznych. Cztery bloki nakryto dachem czterospadowym, dach budynku głównego - wyższego od bloków - jest płaski.
Okna dolnych pięter zabezpieczone są kratami z literami „WDKP” oznaczającymi skrót od Warszawskiej Dyrekcji Kolei Państwowych
Gmach Dyrekcji oraz kamienica pracowników PKP przy Targowej 70 o zbliżonych gabarytach od strony ul. Targowej, tworzyły harmonijne założenie. Pomiędzy nimi znajdował się tymczasowy dworzec Wileński, natomiast Lalewicz planował wybudowanie alei (istniejące obecnie pod nazwą al. Solidarności przedłużenie Zygmuntowskiej do Radzymińskiej) z pomnikiem ku czci bohaterów bitwy pod Radzyminem 1920, w formie triumfalnego łuku.
Za gmachem WDKP, od strony wschodniej, Lalewicz zaprojektował dwa budynki mieszkalne dla wyższej rangi urzędników Dyrekcji, ulokowane symetrycznie do wschodnich skrzydeł gmachu.
Po II wojnie św.:
w okresie II wojny św. budynek nie został uszkodzony w znaczący sposób. W 1945 w gmachu mieścił się Tymczasowy Rząd Rzeczypospolitej Polskiej - organ powstały w miejsce PKWN. W budynku siedzibę miało także wiele innych urzędów.